| คำพิพากษาฎีกาที่ 3049/2528 | ||
| บริษัท กระจกไทย จำกัด | โจทก์ | |
| กรมสรรพากร | จำเลย | |
| โจทก์ประกอบการค้าเป็นนายหน้าหรือตัวแทนของบริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด หรือไม่ ในปัญหานี้โจทก์นำสืบว่า ทั้งโจทก์ บริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด และบริษัท มิตซูบิชิ (ประเทศไทย) จำกัด ต่างมีทุนดำเนินการของตนเองมีความผูกพันกันเฉพาะตามสัญญาซื้อขายสินค้าเท่านั้น สินค้าอยู่ใน ความครอบครองของใครก็ต่างรับผิดกันเฉพาะราย การขาดทุนหรือกำไรก็แยกกัน โจทก์ไม่เคยได้รับบำเหน็จหรือผลประโยชน์อันใดจากบริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด นอกจากส่วนลดร้อยละ 3 ของราคา ซื้อขายกัน จำเลยนำสืบว่า โจทก์ประกอบการค้าขายกระจกอย่างเดียว โดยเป็นผู้แทนของบริษัทกระจกไทยอาซาฮี จำกัด เป็นผู้กำหนดราคากระจกให้โจทก์ขาย โดยให้ค่าตอบแทนร้อยละ 3 ของราคาขาย โจทก์ไม่ต้องส่งสินค้าให้ผู้ซื้อ ไม่มีโกดังเก็บสินค้าหลักฐานทางบัญชี ไม่มีหนี้สูญ ตามรูปบัญชีไม่มีสินค้าคงเหลือ ในด้านรายจ่ายไม่มีลักษณะที่แสดงว่ามีการซื้อมา ขายไป ลักษณะการค้าของโจทก์จึงเป็นตัวแทนนายหน้า พิเคราะห์แล้วเห็นว่าประมวลรัษฎากรมิได้มีบทบัญญัติให้ความหมายของการค้าประเภทนายหน้าและตัวแทนไว้ จึงต้องพิจารณาตามบทบัญญัติของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ซึ่งในเรื่องนายหน้านั้นจะต้องเป็นกรณีที่บุคคลผู้หนึ่งตกลงจะให้ค่าบำเหน็จแก่นายหน้า เพื่อการที่นายหน้าได้ชี้ช่องให้ได้เข้าทำสัญญาหรือจัดการให้ได้ทำสัญญา ส่วนตัวแทนเป็นเรื่องที่บุคคลผู้หนึ่งตกลงทำการแทนตามที่บุคคลอีกผู้หนึ่งซึ่งเรียกว่าตัวการมอบหมายให้ ตามข้อเท็จจริงไม่ปรากฏว่าโจทก์ได้ทำการชี้ช่องหรือจัดการให้บริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด ได้เข้าทำสัญญากับผู้ใด อันจะทำให้โจทก์เป็นนายหน้าของบริษัท กระจกไทย อาซาฮี จำกัด แต่อย่างใด และจากข้อเท็จจริงก็ไม่ปรากฏว่าโจทก์ได้ขายกระจกหรือกระทำการแทนบริษัทกระจกไทยอาซาฮี จำกัด แต่อย่างใด หากแต่เป็นเรื่องที่โจทก์ซื้อกระจกจากบริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด แล้วขายต่อไปให้บริษัทมิตซูบิชิ (ประเทศไทย) จำกัดอีกต่อหนึ่ง หนังสือสัญญาระหว่างโจทก์กับบริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด ระบุไว้ในข้อ 3 ด้วยว่า ความสัมพันธ์ระหว่างทั้งสองฝ่ายไม่ใช่เป็นความสัมพันธ์ในทางตัวการ ตัวแทน แต่เป็นความสัมพันธ์ในระหว่างผู้ขายกับผู้ซื้อ หากไม่ได้รับความยินยอมเป็นลายลักษณ์อักษรโจทก์จะกระทำการใดๆ แทนบริษัท กระจกไทย อาซาฮี จำกัด ไม่ได้ โจทก์จึงมิได้เป็นนายหน้าหรือตัวแทน ของบริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด แต่อย่างใด นอกจากนั้นศาลฎีกายังเห็นต่อไปอีกว่า โจทก์ย่อมมีเสรีภาพในการที่จะทำสัญญาซื้อกระจกกับบริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด ในรูแบบ เงื่อนไข และมีข้อตกลงในรายละเอียดต่างๆ อย่างไรก็ได้ตราบเท่าที่สัญญานั้นไม่ต้องห้ามโดยกฎหมายและไม่ขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชน ซึ่งโจทก์และบริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด ย่อมทำสัญญากันมีข้อตกลงในลักษณะที่จะก่อให้เกิดความสะดวกในทางการค้าและได้รับผลประโยชน์มากที่สุดทั้งในรูปของผลกำไรและภาษี การที่โจทก์ตกลงให้บริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด มีส่วนในการกำหนดตัวผู้ซื้อกระจกต่อจากโจทก์ตลอดจนให้บริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด มีส่วนในการกำหนดราคาที่โจทก์จะขายต่อไปนั้น หาทำให้โจทก์ไม่เป็นผู้ซื้อไป แต่อย่างใดไม่ และการที่โจทก์จะสั่งซื้อกระจกจากบริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด ต่อเมื่อมีผู้สั่งซื้อกระจก จากโจทก์ก็ดี การที่บริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด ส่งกระจกที่โจทก์สั่งซื้อตรงไปยังลูกค้าของโจทก์ ตลอดจนการที่บริษัท กระจกไทยอาซาฮี จำกัด ให้สินเชื่อแก่โจทก์ก็ดี หาเป็นสาระสำคัญที่จะทำให้โจทก์สิ้นสภาพจากการเป็นผู้ซื้อหรือผู้ขายกลายเป็นนายหน้าหรือตัวแทนไปอย่างใดไม่ โจทก์ไม่ต้องจดทะเบียนการค้าและเสียภาษีการค้า | ||