กรมสรรพากร

ผู้ที่จะขอฟ้องคดีอย่างคนอนาถาในศาลชั้นต้น ผู้นั้นจะต้องยื่นคำร้องต่อศาลชั้นต้นพร้อมกับคำฟ้องว่าอ้างว่า คดีของตนมีมูล และตนเป็นคนยากจนไม่สามารถเสียค่าธรรมเนียมในศาลชั้นต้นได้ การที่จะพิจารณาว่าจะอนุญาตให้โจทก์ฟ้องคดีอย่างคนอนาถาหรือไม่เพียงใดนั้น ศาลชั้นต้นต้องพิจารณาสาระสำคัญ 2 ประการ คือ ประการแรกคดีของโจทก์ มีมูลหรือไม่ โดยพิจารณาว่าข้อเท็จจริงและข้อกฎหมายที่โจทก์กล่าวอ้างในคำฟ้องนั้น มีข้อโต้แย้งสิทธิอันเป็นมูลที่โจทก์ จะฟ้องจำเลยได้หรือไม่ ประการที่สองศาลชั้นต้นต้องทำการไต่สวนและฟังข้อเท็จจริงว่าโจทก์เป็นคนยากจนไม่สามารถเสียค่าธรรมเนียมศาลได้จริงหรือไม่ เพียงใด โจทก์ฟ้องว่าเจ้าพนักงานประเมินของจำเลยประเมินให้โจทก์เสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา และภาษีการค้า พร้อมเบี้ยปรับและเงินเพิ่ม เนื่องจากโจทก์มีเงินได้จากการขายอสังหาริมทรัพย์ ซึ่งมีเจตนาเป็นทางการค้าหรือหากำไร ในนามห้างหุ้นส่วนสามัญหรือคณะบุคคลที่โจทก์เป็นหุ้นส่วน แต่มิได้ยื่นแบบชำระภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาและภาษีการค้าดังกล่าว อันเป็นการประเมินไม่ชอบ เนื่องจากโจทก์ขายที่ดินให้บริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) ในนามตนเอง มิได้ขายในนามห้างหุ้นส่วนสามัญหรือคณะบุคคล และไม่ได้ขายโดยมีเจตนาเพื่อเป็นทางค้าหรือหากำไรอันจะต้องเสียภาษีการค้า อีกทั้งบริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) ได้ตกลงชำระค่าภาษีทั้งหมดแทนโจทก์ และบริษัท การบินไทย จำกัด (มหาชน) ได้ชำระภาษีให้แก่จำเลยแทนโจทก์ไปครบถ้วนแล้ว โจทก์ไม่มีหน้าที่ต้องเสียภาษีตามที่จำเลยประเมิน ขอให้เพิกถอนการประเมินและคำสั่งของคณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์ หากข้อเท็จจริงเป็นไปตามที่โจทก์บรรยายฟ้อง โจทก์ย่อมไม่ต้องเสียภาษีในการขายที่ดินอีก การที่จำเลยประเมินให้โจทก์เสียภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาและภาษีการค้าพร้อมเบี้ยปรับและเงินเพิ่มอีกนั้น ย่อมเป็นการโต้แย้งสิทธิโจทก์ ที่ศาลภาษีอากรกลางวินิจฉัยว่าคดีของโจทก์ไม่มีมูลที่จะฟ้องร้องนั้น ไม่ต้องด้วย ความเห็นชอบของศาลฎีกาแผนกคดีภาษีอากร จึงเห็นควรให้ย้อนสำนวนให้ศาลภาษีอากรกลางรับฟังข้อเท็จจริงให้สิ้นกระแสความว่าโจทก์เป็นคนยากจนไม่สามารถเสียค่าธรรมเนียมศาลในศาลภาษีอากรกลางจริงหรือไม่ เพียงใด แล้วพิจารณาสั่งตามรูปคดีต่อไป